Önemli Not: Bu yazıyı okuduktan sonra doçent bir hocamızın anlatımıyla bu yazının farklı bir versiyonunu da okuyabilirsiniz.
Tezler yapıldığı alanlara ve konularına göre küçük bazı farklılıklar içermelerine rağmen ortak özellikler olarak giriş, kuramsal çerçeve (genel bilgiler/literatür taraması), yöntem (metodoloji), bulgular, sonuç ve kaynaklar bölümlerini mutlaka içerirler. Yalnız bunların isimlendirilmesinde ve bölümlere ayrılmasında farklı uygulamalar yapılabilir. Bu ön bilgiden sonra konunun daha iyi anlaşılması için bunları sırasıyla ve kısa içerikleri ile anlatmak yerinde olacaktır.
1. Giriş
Tezde ele alınan konu ile ilgili olarak okuyucunun hazırlanmasını sağlayan bölümdür. Genellikle 3-4 sayfa olan bu bölümde tezin konusuna genel bir giriş yapılır. Ardından söz; konunun ve yapılan bu çalışmanın önemi, amaçları ve cevaplamak istediği sorular gibi genel bilgilere getirilir. Örneğin bankacılık sektöründe insan kaynakları yönetimi ile ilgili bir tez hazırlıyorsunuz... O zaman şunları yapın:
Kısaca insan kaynakları yönetiminin ne olduğunu açıklayın (detaylı değil! bunu sonraki bölümlerde yapacaksınız),
Bu konunun öneminden bahsedin,
Bankacılık sektöründe insan kaynakları yönetiminin önemli olduğundan bahsedin,
Bu konuda yapılan akademik çalışmaların yeterli olmadığından söz edin (literatürü tarayın ve bunu ispat edin),
Dolayısıyla çalışmanızın bir ihtiyaç olduğunu belirtin ve amacınızı belirtin,
Çalışmada ne yapacağınızı ve hangi bölümde neler olduğunu kısaca anlatın.
Yalnız, özellikle eğitim alanlarında biraz daha farklı bir yol izlenerek amaçlar, varsayımlar vb. gibi alt başlıklar yazılması istenir. Ayrıca, giriş bölümüne genel olarak numara verilmeden başlanır. Yani sadece GİRİŞ başlığı yazılır. Dolayısıyla enstitülerin yazım kılavuzları dikkatli okunmalıdır.
2. Kuramsal Çerçeve (Genel Bilgiler, Literatür Taraması)
Tez konunuz ile ilgili kavramların detaylı olarak açıklandığı bölümdür. Alanlara göre farklı isimler verilir. İnsan kaynakları yönetimi örneğine devam edecek olursak burada tanım, tarihi gelişimi, sınıflandırılması, önemi, faydaları, teoriler gibi alt başlıklar yazılır. Ayrıca, ayrı başlık altında daha önce yapılan yerli ve yabancı akademik çalışmaların neler olduğu, bunların sonucunda neler bulunduğu gibi bilgiler verilmesi gerekir.
3. Yöntem (Gereç ve Yöntem)
Tezin kullandığı yöntem(ler) hakkında bilgi verilen bölümdür. Her alanda ayrı bir bölüm olarak bulunmaz. Danışman hocanın önerisi ile giriş bölümüne veya farklı bir bölüme dahil edilebilir.
Ancak ayrı bir bölüm olması halinde araştırma modeli, evren ve örneklem, veri toplama araçları, analiz yöntemleri, geçerlik ve güvenirlik için yapılan çalışmalar gibi başlık ve bilgilerden oluşması beklenir.
4. Bulgular
Tezinizin bulgularını ortaya koyduğunuz bölümdür. Yani tezinizin asıl bölümü burasıdır denilebilir. Bulgular bölümünde, araştırma sorularınızın cevapları yer alır. Ancak yorumlara girilmez. Çünkü bunlar sonraki bölümde yazılacaktır.
Not: İktisadi ve İdari Bilimler alanında genellikle bulgular yöntem bölümü ile birleştirilir ve tezin başlığı bu bölümün başlığı yapılarak yazılır.
5. Sonuç
Bu bölüm bulgular bölümünde ortaya koyduğunuz sonuçların derli toplu olarak ifade edildiği, bunlara dayalı olarak çıkarım ve yorumlarınızın verildiği bölümdür. Bu yönüyle, bulgular gibi tezinizin en önemli bölümüdür. Bu bölümde sizden bu çalışma sonucunda ne(ler) bulduğunuzu ortaya koymanız istenir.
Ayrıca, bu sonuçların literatür taramasında bulduğunuz hangi sonuçlara benzediği veya benzemediğini ifade etmeniz beklenir. Buna tartışma adı verilir. Son olarak da bu bölümde çalışmanız ile ilgili olarak önerilerinizi sunmanız gerekir. Sonuç bölümü; tartışma ve sonuç, sonuç ve öneriler gibi farklı başlıklar alabilir. Ayrıca, bölüm içerisinde 1-sonuç ve 2-öneriler gibi alt başlıklar koymanız istenebilir.
6. Kaynaklar (Kaynakça)
Tezinizde kaynak olarak kullandığınız tüm yazılı, görsel, elektronik vb. tüm eserleri liste halinde sunduğunuz bölümdür. Burada, kullandığınız tüm kaynaklar olmalıdır. Ancak, kullanmadığınız herhangi bir kaynak da yer almamalıdır.
Kaynaklar başlığı kaynakça olarak da yazılabilir. Ayrıca, yukarıdaki bölümlerden başka tezin giriş kısmından önce özet, İngilizce özet (abstract), ön söz, ithaf, içindekiler, tablo ve şekil listesi, kısaltmalar gibi çeşitli sayfalar bulunur. Bunlardan başka tezin son bölümünde kaynaklardan sonraki kısma ekler ve özgeçmiş gibi çeşitli sayfalar eklenebilir.