Çarpıklık Katsayısının Temel Özellikleri
- 5 Kas 2024
- 2 dakikada okunur
İstatistik Dersleri: Ders 52
Çarpıklık katsayısı;
Şekil ve göreceli yer ölçülerinden birisidir.
Verilerin dağılımını gösteren çan eğrisinin simetrik olup olmadığını ve simetrik değilse hangi yöne (sağa veya sola) daha çok uzandığını ifade eden ölçüdür. Diğer bir ifade ile çarpıklık katsayısı, bir veri setinde normal dağılımın yani simetrikliğin bozulma derecesidir.
Çarpıklık katsayısının “0 (sıfır)” olması ortalama, ortanca ve modun eşit olduğunu (ortalama = ortanca = mod) ve verilerin bunlar etrafında simetrik olarak dağıldıklarını ifade eder. Verilerin dağılımında çarpıklık yoktur (normal dağılım vardır) ve çan eğrisi kusursuz simetrik bir biçim almaktadır.
Çarpıklık katsayısının “sıfırdan büyük bir değer yani pozitif” olması ortalamanın ortancadan, ortancanın da moddan büyük olduğunu (mod < ortanca < ortalama) ifade eder. Yani, verilerin tam ortası olan (çan eğrisinde de ortada yer alan) ortanca ortalamanın altında kalmıştır. Ayrıca, en fazla tekrarlanan değer olan ve çan eğrisinde en yüksek nokta olan mod da ortancanın altında kalmıştır. Bu nedenle, simetriklik bozulmuş ve çan eğrisinde sağa doğru uzama yani kuyruk oluşmuştur. Dolayısıyla bu durumda verilerin “sağa çarpık” veya “pozitif çarpık” olduğu ifade edilmektedir.
Çarpıklık katsayısının “sıfırdan küçük bir değer yani negatif” olması ortalamanın ortancadan, ortancanın da moddan büyük olduğunu (ortalama < ortanca < mod) ifade eder. Yani, verilerin tam ortası olan (çan eğrisinde de ortada yer alan) ortanca ortalamanın üstünde kalmıştır. Ayrıca, en fazla tekrarlanan değer olan ve çan eğrisinde en yüksek nokta olan mod da ortancanın üstünde kalmıştır. Bu nedenle, simetriklik bozulmuş ve çan eğrisinde sola doğru uzama yani kuyruk oluşmuştur. Dolayısıyla bu durumda verilerin “sola çarpık” veya “negatif çarpık” olduğu ifade edilmektedir.
Sonuç olarak yukarıdaki maddeleri aşağıdaki tablo ile özetlemek mümkündür.
Çarpıklık katsayısı | Ortalama, ortanca ve mod ilişkisi | Çarpıklık durumu | Dağılım eğrisinin şekli |
Sıfıra eşit | ortalama = ortanca = mod | Çarpıklık yoktur | Simetriktir |
Sıfırdan büyük (örn= 1,40) | mod < ortanca < ortalama | Sağa çarpık veya pozitif çarpıktır | Sağa doğru uzamıştır |
Sıfırdan küçük (örn= - 1,21) | ortalama < ortanca < mod | Sola çarpık veya negatif çarpıktır | Sola doğru uzamıştır |
6. Çarpıklık katsayısının pozitif veya negatif olarak büyüklüğü çarpıklığın büyüklüğünü gösterir. Örneğin; 1,20 değeri, 0,75 değerinden daha fazla pozitif çarpıklık olduğunu ortaya koyar. Benzer biçimde; - 0,90 değeri, - 0,30 değerinden daha fazla negatif çarpıklık olduğunu ortaya koyar.
7. Çarpıklık katsayısının ±1,00 değerleri arasında olması aşırı çarpıklık olmadığı şeklinde yorumlanmaktadır.
Not: Bu yazı, doçent bir hocamız tarafından kaleme alınmıştır. Ticari olarak yayınlanamaz. (c) Her hakkı saklıdır.
