Tekrarlı Ölçümler İçin Friedman Testi’ni, bir gruba, 3 veya daha fazla farklı zamanda ölçümler yaptığımızda, bu ölçümlerin anlamlı farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek için kullanıyoruz. Elimizde örneğin, aynı katılımcılara ait, en az 3 farklı zamanda yapılmış ölçüm sonuçları var. Bunların anlamlı farklılık gösterip göstermediğini bu test ile tespit ediyoruz. Yalnız değişkenlerin özellikleri olarak iki durumda bu testi kullanabiliyoruz.
Bunlardan birincisi;
Ölçümlerin tamamı, eşit aralıklı veya eşit oranlı ölçme düzeyinde, sürekli değişken özelliği gösteriyor ancak normal dağılım göstermiyorsa bu teste başvuruyoruz. Burada normal dağılım olsaydı bu testi değil Tekrarlı Ölçümler İçin ANOVA’yı kullanacaktık. Bu birinci durum.
İkinci durum ise; ölçümler, sıralama ölçme düzeyindeyse yani sıralama belirtiyorsa normal dağılıma bakmadan doğrudan bu testi kullanıyoruz.
Dolayısıyla Tekrarlı Ölçümler İçin Friedman Testi, Tekrarlı Ölçümler İçin ANOVA’nın nonparametrik karşılığı özelliğini gösteriyor. Tekrarlı Ölçümler İçin ANOVA’yı kullanamadığımız durumlarda bu testi kullanıyoruz.
Bir araştırma örneği verelim. Neyi kastettiğimizi pekiştirelim...
Örneğin 30 adet sporcumuz var. Bu sporcuların başarılarını 3 farklı zamanda, 1’er ay ara ile puanlıyoruz ve bu başarı puanlarının anlamlı farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek istiyoruz. Normalde buradaki başarı puanları, eşit oranlı ölçme düzeyinde, sürekli değişken özelliği gösterdiği için Tekrarlı Ölçümler İçin ANOVA’yı kullanacaktık. Ancak Tekrarlı Ölçümler İçin ANOVA’yı kullanabilmemiz için bir de ölçümlerin veya aralarındaki farkların normal dağılım da göstermesi gerekiyor. Normal dağılımı incelediğimizde bunun olmadığını gördük. Bu nedenle Tekrarlı Ölçümler İçin Friedman Testi’ni kullanmamız gerekiyor.
Bir örnek de sıralama ölçme düzeyinde olan veriler için verelim. Örneğin bu sporcuların bu defa koşu testi sonuçlarını kaçıncı olduklarına göre kaydetmiş olabiliriz. Bu durumda sayılar sıralama ifade edecektir. Dolayısıyla sıralama ölçme düzeyinde olacaktır. Bu durumda normal dağılıma hiç bakmadan doğrudan Tekrarlı Ölçümler İçin Friedman Testi’ni kullanmamız gerekecektir.
Bundan sonra şunu da belirtelim...
Bu test sonucunda eğer anlamlı farklılık bulursak bu durumda, ölçümleri ikili olarak, örneğin birinci ölçüm-ikinci ölçüm arası, ikinci ölçüm-üçüncü ölçüm arası gibi karşılaştırıyoruz. Bunun için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi’ni kullanmamız gerekiyor. Böylece farkın hangi ölçümler arasında olduğunu tespit ediyoruz.
Bunu da belirttikten sonra, bu analizi SPSS’te nasıl yaptığımıza geçebiliriz…
Comments