MANOVA’nın anlamı, Multivariate ANOVA’dır ve çok değişkenli ANOVA anlamına gelmektedir (multivariate ANOVA = çok değişkenli ANOVA). İki veya daha fazla sayıdaki bağımlı değişken ortalamasını bir bağımsız değişkenin farklı düzey yani grupları içerisinde test etmek ve bağımsız değişkenin tek tek ve birlikte olmak üzere bağımlı değişkenler üzerindeki etkisini ortaya çıkarmak için kullanılmaktadır.
Burada çok değişkenli derken kastedilen bağımlı değişkenin birden fazla olmasıdır. ANOVA’da bir adet bağımlı değişken varken, MANOVA’da bağımlı değişken sayısı birden fazladır. Örneğin, öğrencilerin matematik puanlarının, kullanılan öğretim yöntemine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğinin incelendiği durumda ANOVA kullanmamız gerekmektedir. Çünkü bir adet bağımlı değişken bulunmaktadır. Ancak kullanılan öğretim yönteminin etkisini matematik puanlarının yanında, fizik ve coğrafya puanlarında da görmek istediğimizde bağımlı değişken sayısı üçe çıkmaktadır. İşte bu durumda MANOVA kullanılmaktadır.
MANOVA testi, parametrik bir tekniktir ve bağımlı değişkenler arasında ilişki olduğunda daha kullanışlıdır. MANOVA’nın yapılabilmesi için (ön şartlar);
1. Bağımsız değişken kategorik, bağımlı değişkenler ise eşit aralıklı veya eşit oranlı ölçme düzeyinde ve sürekli değişken olmalıdır.
2. Bağımlı değişkenler, bağımsız değişkenin her bir grubunda normal dağılıma sahip olmalıdır.
3. Bağımlı değişkenlerin tamamında varyanslar homojen dağılım göstermelidir.
4. Bağımlı değişkenlere ait kovaryans matrisleri homojen dağılım göstermelidir.
5. Bağımlı değişkenler, aralarında doğrusal ilişkiler göstermelidir.
6. Gözlemler rastgele yapılmış olmalı birbirinden bağımsız olmalıdır.
Testin ön şartları, neden birden fazla ANOVA yerine tercih edildiği, nasıl yapıldığı ve raporlanmasını videomuzda izleyebilirsiniz. Ayrıca videoda kullanılan veri dosyasını buradan indirebilirsiniz.