Bu serinin önceki üç yazısında öncelikle tezin ne olduğu ve bir tezin hangi bölümlerden oluştuğunu ele aldık. Ardından sırayla giriş ve kuramsal çerçeve bölümlerinin ne olduğu ve nasıl yazılabileceği üzerinde durduk. Bu yazımızda ise tezin “yöntem”, “materyal ve yöntem” veya “gereç ve yöntem” olarak adlandırılan üçüncü bölümünün ne olduğunu ve nasıl yazılması gerektiği üzerinde duracağız.
Öncelikle yöntem bölümünün ne olduğu ile başlayalım. Bu bölüm, birinci bölüm olan giriş ve ardından gelen kuramsal çerçeve veya genel bilgiler gibi farklı şekillerde adlandırılan ikinci bölümden sonra tezin üçüncü bölümünü oluşturuyor.
Buraya kadar, giriş bölümünde; okuyucuyu teze hazırlıyor ve amacımızın ne olduğunu, hangi sorulara cevap aradığımız gibi bilgileri veriyoruz. Girişten sonraki bölümde; okuyucuya tezin konusu ile ilgili temel bilgileri veriyoruz. Bu bölümde ise artık konu hakkında bilgi sahibi olmuş okuyucuya, çalışmamızın bulgularına ve sonuçlarına geçmeden önce çalışmayı yaparken izlediğimiz yöntem hakkında bilgiler veriyoruz.
Bu kapsamda, tezin alanına bağlı olarak değişmekle birlikte;
hangi araştırma modelini, desenini veya tipini kullandığımızı,
Varsa katılımcılarımızı nereden, nasıl, neye göre seçtiğimizi ve sayısını,
Yine varsa veri toplama yöntemi olarak ne kullandığımızı,
Veri toplama aracımızın özelliklerini,
Uygulama yaptıysak bu uygulamanın özelliklerini,
Veri analizi yaptıysak hangi analizleri kullandığımızı ve bunların nedenini,
Araştırma için destek veya etik izni aldıysak bununla ilgili bilgileri,
bu bölümde veriyoruz.
Burada amaç çalışmanın nasıl yapıldığı ile ilgili olarak okuyucunun zihnindeki tüm sorulara cevap verebilmek.
Öyle ki bu bölüm o kadar açıklayıcı olmalıdır ki aynı araştırmayı yapmak isteyen bir kişi bu bölümü okuyarak araştırmayı kendisi de yapabilmelidir.
Peki bu bölümde hangi alt başlıklar olur?
Bu bölümde yer alan alt başlıklar çalışmanın alanına göre oldukça farklılaşmaktadır. Bunlar net olarak öğrenilmek istenirse alanda veya bölümde yapılan önceki bir çalışmaya bakılmalıdır ya da tez yazım kılavuzu incelenmelidir. Ancak genel olarak yöntem bölümünde şu başlıkları görüyoruz:
Araştırmanın amacı
Araştırmanın modeli
Araştırmanın tipi
Araştırmanın yeri
Evren ve örneklem
Çalışma grubu
Araştırmaya dahil edilme ve dışlama kriterleri
Verilerin toplanması
Veri toplama aracı
Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları
Bağımlı ve bağımsız değişkenler
Verilerin analizi
Etik açıklamalar / Araştırmanın etik ilkeleri
Süre ve olanaklar
Alınan destekler
Kullanılan aletler
Bir örnek üzerinden bu başlıklarda neler yazılabilir? İlgili videomuzda izleyebilirsiniz.